جعفر پویه
روز گذشته (چهارشنبه) رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در راس یک هیات بلند پایه وارد تهران شد. اردوغان پس از پایان نشست امنیت هسته ای در سوول و دیدار با باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا به این سفر آمده است. بحران هسته ای و مساله سوریه از مهمترین محورهای گفتگوی اردوغان با پایوران رژیم اعلام شده است.
در حالیکه ترکیه تلاش دارد تا ابتکار عمل سیاسی را در منطقه به دست آورد، رژیم جمهوری اسلامی گرفتار بحران بین المللی خود ساخته، روز به روز نیازش به ترکیه بیشتر شده و از این راه موقعیت منطقه ای ترکیه بیش از گذشته مهم تر خواهد شد. هرچند بحث بر سر محل برگزاری نشست هسته ای پیش رو بین رژیم و 1+5 در استانبول یکی از موضوعات چشمگیر این دیدار است، اما واقعیت این است که اختلاف بین ترکیه و رژیم بر سر برخورد با رژیم سوریه می تواند مهمترین محور این دیدار برآورد شود.
بحث بر سر سوریه و حمایت ترکیه از اپوزیسیون آن و حمایت همه جانبه رژیم از بشار اسد و موقعیت استراتژیک سوریه برای آن یک طرف این ماجراست. اما طرف دیگر، نیاز رژیم به آنکارا برای دور زدن تحریمها و تنها دریچه باقیمانده برای تبادل پولی و اقتصادی با جهان، آنقدر موقعیت ترکیه را چشمگیر کرده است که هرگونه شکست اردوغان در این سفر می تواند، رژیم را در برابر یک وضعیت بسیار سخت قرار دهد. باز بودن ارتباط تجاری بانکهای ترکیه به سوی رژیم، ثبت و گشایش تعداد زیادی از شرکتهای صوری رژیم در این کشور و همچنین خرید گاز ایران توسط ترکیه از موقعیتهایی است که رژیم نمی تواند آنها را نادیده بگیرد. همچنین، تلاش ترکیه برای جلب رضایت آمریکا و اروپا در بیرون بودن از تحریمهای یک جانبه علیه رژیم، جاذبه ترکیه برای آن را بیشتر می کند.
با این وضعیت، عدم توافق بر سر برخورد با سوریه و یا عدم امتیاز دهی رژیم می تواند این جاذبه های ترکیه را دور از دسترس کرده و شکستی دیگر بر دیپلماسی شکننده آن وارد کند. همراه داشتن وزیر امور خارجه، وزیر اقتصاد، معاون سازمان اطلاعات ملی و رییس سازمان انرژی اتمی توسط اردوغان، اهمیت این سفر برای ترکیه را گوشزد می کند.
هرچند اردوغان در این سفر دو روزه قرار است دیدارهایی با محمود احمدی نژاد، محمد رضا رحیمی، معاون اول او و علی لاریجانی داشته باشد، اما دیدار مستقیم و یا غیر مستقیم او با خامنه ای یا نمایندگان او برای تعیین تکلیف نهایی برای توافق، از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
با این حساب، سفر اردوغان نه یک سفر تجاری یا دیپلماتیک منطقه ای بلکه، سفری است که او در یک دست هویج ارتباط با جهان و در دست دیگر جام زهر موقعیت سوریه را همراه دارد. جمهوری اسلامی و پایوران آن با این جام زهر و هویج چگونه برخورد خواهند کرد؟
