«معتاد... » با شنيدن همين يك كلمه واكنش منفي نشان مي‌دهيم و حداقل اين است كه احساس چندش كنيم، قاعدتا تصويري كه با شنيدن اين لغت در ذهن ما نقش مي‌بندد يك مرد لاغر ژوليده و مفلوك با سري پايين افتاده و گونه‌يي تو رفته است كه لباس‌هايش فاجعه است، در يك كلمه يك «هپلي» كامل!! اما حالا با اعتيادهاي جديد وضع فرق كرده، نه‌تنها مي‌توان مرداني را پيدا كرد كه نه لاغر باشند و نه ژوليده كه حتي مي‌توان زناني را پيدا كرد كه معتاد هستند ، اگر چه در ميان زنان طبقات متوسط و پايين جامعه اعتياد شيوع بيشتري دارد، اما نوع ديگري از اعتياد هم در ميان دختران و زنان طبقات متوسط رو به بالا و مرفه ريشه دوانده. حالا شمار خانم‌هاي درگير «اعتياد شيك» اصلا كم نيست. اين، پرونده‌يي نسبتا جمع و جور براي مساله اعتياد شيك و خانم‌هاي درگير با آن است.
واقعا امروز شكل اعتياد عوض شده است
حتي با يك‌بار تجربه، فرد را دچار عواقبي مي‌كند كه خروج از آن محال است. بنابراين دختران و زنان جامعه بايد اين مساله را در نظر بگيرند كه به‌‌رغم اين باور نادرست كه يك‌بار تجربه هر چيزي به كسي ضرر نمي‌رساند، نخستين اشتباه در مصرف مواد صنعتي مي‌تواند آخرين اشتباه باشد. بد نيست بدانيم كه اعتياد در زنان طي چند سال گذشته 3 برابر شده است بطوري كه برخي آمارها ادعا مي‌كند حدود 6درصد از زنان و دختران جامعه به نوعي درگير آن هستند. از آنجا كه در ارتباط با هر دردي پيشگيري بهتر از درمان است و اكثريت ما اطلاعات دقيقي نسبت به مواد مخدر و آسيب‌هاي جدي آن بر سلامت و زندگي شخصي‌مان نداريم، نيازمند آشنايي بيشتر با اين مواد خانمان‌سوز هستيم. دكتر آرش نيك‌خلق كارشناس سوءمصرف مواد، اطلاعات مفيد و كافي را در اختيارتان مي‌گذارد:
فرار لحظه‌یي
اعتياد زنان در ايران از 2 الگوي متفاوت تبعيت مي‌كند كه شايع‌ترين الگو كه حدود دوسوم موارد آن را تشكيل مي‌دهد، ناشي از اعتياد همسران است كه يا توسط همسر براي كاهش سرزنش و فشار صورت گرفته يا همسر فرد معتاد با زمينه انتقام‌گيري از همسر خود به اين كار دست مي‌زند. موارد ديگر غفلت اطرافيان و آگاه‌نبودن آنان از مواد جديد است، چراكه آنان اعتياد را با خماري و خمودگي يك فرد معتاد تعبير كرده‌اند. همچنين مهارت نداشتن در رد درخواست‌‌هاي غيرمعقول و نه‌گفتن به آن، نبود اعتماد به نفس و نبود برنامه‌ريزي و انگيزه كافي براي زندگي و فرار لحظه‌يي از مشكلات و كمبود‌هاي عاطفي، شروع و تداوم مصرف موثر است. در الگوي ديگر مصرف كه به قولي بيشتر در طبقه مرفه و سطح اجتماعي بالاتر شايع است، در هاله‌يي از كنجكاوي، تفنن و در بستري از ناآگاهي و باورهاي نادرست ريشه دارد بطوري‌كه اعتياد به مواد خطرناكي مانند شيشه در بين خانم‌هاي خانه‌دار هم ديده شده است. زناني كه حتي سابقه مصرف دخانيات هم نداشته‌اند، با توجيهاتي مانند لاغري به خطرناك‌ترين ماده اعتيادآور عصر حاضر مبتلا ميشوند. اينها مواد مخدري هستند كه بيشتر در طبقات متوسط و مرفه شايعند.
اكستازي (معروف به قرص عشق و بمب شادي)
يكي از مواد اعتيادآور رايج بين جوانان امروزي است. تركيب اين ماده متيلن، دي‌اكسي، مت و آمفتامين است. براساس آمارهاي تخميني 2/8 ميليون جوان در سراسر دنيا حداقل يك‌بار در طول عمر خود از اين ماده استفاده كرده‌اند و عده‌يي از آنها مصرف اين ماده را ادامه مي‌دهند. اين ماده مخدر روانگردان بسيار خطرناك بوده و به شكل‌هاي مختلف تزريقي، قرص، ژل، برچسب و نوشيدني موجود است.
اكستازي معمولا به شكل قرص رنگي است. روي اين قرص‌ها شكل‌هايي مانند قلب، پروانه، ستاره و حروف لاتين و اشكال كارتوني مثل ميكي‌موس، پوكمان و... حك شده است. اين قرص‌ها بين مصرف‌كنندگان با نام‌هاي مختلفي مثل اكستازي، قرص عشق، قرص نشئه، بمب شادي، داروي ارتباط، سوپرمن، استار، جت و... شناخته شده است.
اين ماده در ابتداي مصرف گاهي اثرات خوشايند و گاهي اثرات فريبنده و خطرناك دارد:
1- افزايش انرژي و افزايش احساس خوب بودن در فرد مصرف‌كننده
2- تمايل فرد به ارتباط و احساس نزديكي و تعلق با ديگران
3- احساس سرخوشي و عشق ورزيدن
4- تاثيرات موقت كاهش اشتها و توانايي در صحبت‌هاي طولاني.
از عوارض آن افسردگي، گيجي، اضطراب بيش از حد و سوءظن، بدبيني، جنون گذرا و... است.
حدود 20 دقيقه بعد از مصرف قرص‌هاي اكستازي، آثار سوء قرص‌ها مشاهده ميشود. با مصرف قرص و تاثيرات آن روي مغز، اثرات توهم‌زايي و تاثير روي تفكر و خلق و خو و حافظه شروع شده و فرد دچار فقدان درك موقعيت ميشود. مصرف اين قرص‌ها در بعضي موارد سبب مسموميت، تشنج، اغما و حتی مرگ خواهد شد. استفاده مكرر از قرص‌هاي اكستازي باعث تخريب دایمي بخش‌هايي از مغز كه مرتبط با تفكر و حافظه است شده و تخريب سلول‌هاي عصبي حاوي دوپامين، سبب مشكلات حركتي مشابه بيماري پاركينسون در فرد ميشود. همچنين نارسايي كبدي و كليوي در مسموميت با قرص و مصرف مستمر گزارش شده است.
شيشه (كريستال، يخ)
يك تركيب محرك و اعتيادآور شديد كه با نام‌هاي خياباني كريستال، مت، يخ و... موجود است و مصرف ميشود. شيشه تا چند سال پيش به دليل قيمت بالا در طبقه مرفه جامعه مصرف مي‌شد ولي هم‌اكنون مصرف عام پيدا كرده و به دليل ارزاني، سرشار از ناخالصي و مواد مرگ‌آور شده است. خصوصيات اين ماده يعني مصرف راحت‌تر، نداشتن بو و باورهاي غلطي مانند اعتيادآور نبودن اين ماده و نيز ادعاي تاثير در لاغري، باعث افزايش مصرف اين ماده توسط دختران و زنان معتاد شده است.
باورهاي غلط راجع به شيشه آنقدر در جامعه نفوذ كرده كه در مواردي از زنان خانه‌دار كه براي لاغرشدن و لاغرماندن به پيشنهاد دوست‌نماها و آرايشگران از آن استفاده كرده‌اند، گزارش شده است. نام «شيشه» به دليل شكل ظاهري اين ماده كه شبيه شيشه خرد شده يا تكه‌هاي يخ ريزشده و نبات خرد شده است روي آن گذاشته شده و عوارض آن به حدي بالاست كه چند ماه مصرف آن، با چند سال مصرف هرویين قابل مقايسه است و مصرف‌كنندگان شيشه براي از بين‌رفتن علایم كمبود اين ماده كه بسيار شديد و غيرقابل تحمل است، مجبورند آن را بطور مرتب و مكرر استفاده كنند.
از عوارض مصرف شيشه، تغييرات بيمارگونه ميل جنسي، اختلال در خواب، كاهش شديد سطح هوشياري، پرحرفي، خوش‌بيني اوليه و سپس بدبيني شديد، استرس و توهمات شنوايي پس از فروكش‌كردن اثرات هربار مصرف، ميل به مصرف سيگار پس از هر بار مصرف شيشه كه فرد را درگير عوارض مهلك اعتياد به دخانيات نيز مي‌كند. يكي از عوارض رواني مصرف شيشه به وجود آمدن يك بيماري رواني شبيه اسكيزوفرني است كه شامل توهمات بينايي و شنوايي، پرخاشگري و بدبيني است.
ادامه مصرف سبب افزايش دماي بدن، تحريك‌پذيري، بي‌خوابي، گيجي، لرزش، تشنج، اضطراب، بدبيني و خشونت ميشود بطوري‌كه فرد با عوارضي مانند تشنج و افزايش مرگبار و غيرقابل كنترل بدن و سكته مغزي و قلبي به واسطه صدمات عروقي به دنبال مصرف فوت مي‌كند. مصرف‌كننده شيشه به دليل بيرون‌آمدن از حالات طبيعي و افزايش ميل جنسي، در معرض سوءاستفاده قرار مي‌گيرد بطوري‌كه از طريق تماس جنسي به بيماري‌هایي مانند ايدز، تبخال، هپاتيت و زگيل‌هاي تناسلي دچار ميشود.
كراك
كراك ايراني يكي از قوي‌ترين مواد مخدر محسوب شده و به شدت اعتياد ايجاد مي‌كند، بطوري‌كه طي چند ماه اول مصرف دایم از آن، مقدار مصرف به 3 يا 4 برابر روز اول مصرف رسيده و تعداد دفعات مصرف روزانه به 10 بار در روز مي‌رسد. كراك در واقع يك نوع خالص هرویين با قيمت پايين، سهولت مصرف، اعتيادي سنگين، سريع و گاهي غيرقابل درمان و بازگشت است.
اين ماده با نام‌هاي فريبنده پخش ميشود و بارها براي از بين‌بردن اثرات مواد محرك در مجالس و میهماني‌ها توسط دختران مصرف ميشود و بد نيست بدانيد كه يك‌بار استفاده سبب اعتياد دایم، مرگ و معلوليت ميشود.
بي‌بو بودن دود، سهولت مصرف و زمان سريع مصرف از علت‌هاي جذابيت اين ماده نزد افراد مصرف‌كننده است. تاثيرات كراك در بدن، آنقدر فجيع است كه اين باور در مرده‌شورهاي غسالخانه به وجود آمده، با شست‌وشوي فرد كراكي پوست او از بدن جدا شده و به همين دليل از شستن آنان طفره مي‌روند. مصرف‌كننده كراك فردي مهاجم، بي‌حوصله و ناراحت است و نمي‌تواند خود را كنترل کند و مرتب بايد از آن مصرف كند.
كوكايين (برف، ياقوت)
كوكايين ماده‌يي قليايي، بلوري و سفيد‌رنگ است كه از برگ‌هاي كوكا به دست مي‌آيد. به دليل قيمت بالاتر و عوارض شناخته شده‌تر توسط افراد خاص و عموما ثروتمند مصرف ميشود.
كوكايين پودر سفيد، نرم، شفاف و كريستالي با طعمي تلخ است كه اغلب آن را با پودر تالك، ملين‌ها يا شكر مخلوط مي‌كنند. كوكايين از نظر فارماكولوژي، محرك سيستم اعصاب مركزي است و به صورت استنشاق، تزريق، خوراكي يا دود‌كردن مصرف ميشود. كوكايين روي مركز سيستم اعصاب اثر مي‌گذارد، پوسته و قشر مغز را تحريك مي‌كند و باعث انقباض رگ‌هاي خون ميشود. اغلب باعث بروز زخم‌هايي درون بيني ميشود، حواس بينايي، شنوايي و لامسه را مختل مي‌كند و سكته و سنكوپ را در پي مصرف زياد به دنبال دارد. افسردگي، پرخاشگري و تمايل به خودكشي از عوارض مصرف كوكايين است.
از عوارض جسمي آن تعريق شديد، دردهاي شكمي، اسهال، اختلالات در هضم غذا و دستگاه گوارشي، تشنج، پريدن، سفتي عضلات، اختلال تنفس و... است.
اعتياد زنان
اعتياد زنان از آن دست اتفاقات ناگواري است كه هضم آن براي اكثر ما كمي دشوار است. تا چندسال پيش حتي اگر سيگاري برگوشه لب خانمي مي‌ديديم، برايمان جاي تعجب داشت ولي امروز، متاسفانه بايد اين واقعيت تلخ را قبول كنيم كه قبح برخي اعمال ناشايست از بين رفته است و حتي اعتياد زنان به موادمخدر هم مساله‌يي عجيب و دور از تصور نيست و روزبه‌روز به آمار زنان معتاد در كشور افزوده ميشود و اگر فكري به حال ريشه‌كني اين معضل اجتماعي نكنيم، شاهد پيامدهاي ناگوار آن در جامعه هستيم. محمدرضا حاجي‌لو روانشناس و كارشناس پيشگيري از اعتياد، در ارتباط با علل و انگيزه‌هاي اعتياد زنان با شما سخن مي‌گويد.
مصرف‌كنندگان LSD (فرشتگان اعتياد)
در ارتباط با موادمخدر گرانقيمتي كه بين خانم‌ها مصرف ميشود، مي‌توان به كك از ريشه كوكايين، كراك اروپايي و LSD اشاره كرد. ريشه تمام اين مواد آمفتامين‌ها هستند و اسامي جديدي كه هرروزه پديد مي‌آيند، صرفا جهت تحريك حس كنجكاوي جوانان است. LSD يكي از مواد گرانقيمت است و هر قرص آن 15 تا 20 هزارتومان قيمت دارد. يك ماده كريستالي شكل، بي‌رنگ، بي‌بو و بي‌مزه است كه اغلب به صورت قرص و كپسول استفاده ميشود. چه بسا جواناني كه تحت تاثير مصرف و با توهم آن خود را قادر به پرواز دانسته‌اند و پس از اقدام به پرواز، مغز آنها روي آسفالت خيابان پخش شده و فرشتگان اعتياد لقب گرفته‌اند! شايع‌ترين اثرات آن معمولا 20 تا 60 دقيقه پس از مصرف ظاهر ميشوند كه عبارتند از: هيجان، برآشفتگي و سراسيمه بودن، اختلالات ذهني و عقلي، از دست دادن هوشياري كامل، توهمات حسي و ماليخوليايي، از هم پاشيدگي شخصيت، تمايل به خودكشي يا ديگركشي و... .
درصد پايين مراجعین خانم به مراكز ترك اعتياد
درصد خانم‌هايي كه مصرف‌كننده مواد هستند، طبق آمار حدود 10 درصد كل جامعه معتادين است البته اين به معني آن نيست كه گمان كنيم درصد زنان معتاد در كشور پايين است زيرا اين آمار، براساس مراجعه‌كنندگان به مراكز ترك اعتياد تخمين زده شده است. در واقع درصد مراجعه‌كنندگان خانم به اين مراكز، پايين است و دليل آن اين است كه عده‌يي از زنان در سال‌هاي اوليه مصرف مواد هستند و اعتياد آنها خيلي مشخص نيست. اين مواد در سال‌هاي اوليه مصرف، برخلاف وابستگي رواني فرد به آنها، اعتياد را خيلي مشخص نمي‌كنند و شخص معتاد هنوز وابستگي جسمي به مواد پيدا نكرده است. دليل ديگر اين است كه كساني كه مصرف‌كننده مواد هستند تا زماني‌كه كاملا سوءمصرف را تجربه نكرده‌اند و به مصرف روزبه‌روز نرسيده‌اند، باور نمي‌كنند كه معتاد هستند و فكر مي‌كنند معتاد تنها كسي است كه مصرف روزانه دارد، در حالي‌كه فرد مي‌تواند مصرف‌كننده روزبه‌روز مواد نباشد ولي معتاد باشد. متاسفانه سرعت گرايش خانم‌ها به اعتياد به نسبت سال‌هاي گذشته تقريبا 25درصد بيشتر شده ولي درصد مراجعين خانم‌ها به مراكز ترك اعتياد همان 10درصد است.
میهماني‌هاي شبانه
عوامل بسياري در ارتباط با اعتياد خانم‌ها ديده شده است. برخي از آنها با علت اعتياد مردان مشابه است. يكي از مهمترين دلايل اعتياد، تقويت مثبتي است كه در نخستين مصرف، فرد از مواد دريافت مي‌كند و ما نمي‌توانيم آن را انكار كنيم. بطور مثال فردي كه از روانگردان استفاده مي‌كند، به مقداركمي ظرفيت‌هاي ذهني‌اش افزايش پيدا مي‌كند ولي اين مساله كوتاه و موقتي است. علت بعدي كنجكاوي است كه خيلي از جوان‌ها به دليل حس كنجكاوي سراغ مواد مي‌روند. يكي از علل مهم اعتياد زنان حضور در میهماني‌ها و پارتي‌هاي شبانه و از پيامدهاي ناگوار آن سوءاستفاده جنسي از آنهاست. يك دليل عاطفي و احساسي براي اعتياد زنان، شكست‌هاي روحي و عشقي است كه گمان مي‌كنند با پناه بردن به ماده روانگردان، ضربه ناشي از شكست را به راحتي مي‌توانند تحمل كنند و در نتيجه گرفتار ميشوند. عده‌يي از خانم‌ها حس آرمان‌گرايي شديدي دارند و زماني‌كه نمي‌توانند به شرايط دلخواه برسند و محيط خود را عوض كنند، سراغ روانگردان‌ها مي‌روند تا روان خود را عوض كنند و بتدريج اعتياد پيدا مي‌كنند. علت ديگر كه اغلب نوجوانان به اين خصيصه تمايل دارند، برخلاف جريان آب قدم برداشتن است و مصرف مواد محرك در هفته‌هاي اول اين فرصت را به فرد مي‌دهد. افرادي كه به لحاظ شخصيتي اعتماد به نفس و عزت‌نفس پايين دارند، بيشتر در معرض آلوده شدن قرار دارند. عامل مهم ديگري كه متاسفانه در بين خانم‌ها رواج يافته، باورها و نگرش‌هاي غلطي است كه مصرف مواد مخدر را جهت تناسب اندام و لاغري توصيه مي‌كنند و اكثر خانم‌هايي كه به مراكز ترك اعتياد مراجعه مي‌كنند، مي‌گويند به سفارش دوستان براي لاغري اقدام به مصرف كرديم و با مصرف متناوب گرفتار ماده مخدر شديم.
نمونه‌هايي از مراجعه‌كنندگان
خانم‌هاي زيادي براي ترك به من مراجعه كرده‌اند بطور مثال سارا دختر 12 ساله‌يي كه همراه مادرش به كلينيك آمد و از 9 سالگي مصرف‌كننده مواد بود! مادر اين نوجوان مي‌گفت: «سارا از 6 سالگي با پسرها بازي مي‌كرد و گرايش به سمت بازي با پسرها داشت، ما هم كم‌كم اسباب‌بازي‌هاي پسرانه برايش خريداري كرديم. از 8 سالگي وقتي به منزل مي‌آمد، بوي سيگار مي‌داد و من توان مقابله در مقابل كارهاي او را نداشتم. به دليل آنكه پدرش هم در منزل نبود و به دليل جدايي دور از او بوديم، من هم نمي‌توانستم دخترم را حمايت كنم و فقط در فكر برآورده كردن نيازهاي اساسي او بودم. از 9 سالگي با حشيش شروع كرده و كم‌كم مواد جديد را تجربه كرده بود.» مورد ديگر فرزانه دختري 24 ساله بود كه 4 سال درگير اعتياد بود و شروع اعتياد او همزمان با جشن فارغ‌التحصيلي‌اش بود، زماني‌كه فارغ‌التحصيل شد در اكس‌پارتي شركت كرده بود. در اوايل مصرف، هفته‌يي 2 بار مصرف اكس داشت ولي به مرور زمان مجبور به مصرف روز به روز ميشود و در منزل اقدام به مصرف مي‌كرده است. مريم 25 ساله مورد ديگري است، زماني كه به دست اين دختر نگاه كردم، انگار به دست يك مرد 50 ساله نگاه مي‌كنم! مريم تا سن 22 سالگي مشكلي نداشت ولي به دليل دوستي خياباني با پسري كه معتاد به مصرف كراك بود، از طريق او معتاد شده بود. روي دستش علايم بريدگي با تيغ ديده مي‌شد و زماني‌كه از او علت اين مساله را سوال كردم، گفت: زماني‌كه در منزل به من اجازه خروج را نمي‌دادند، اين كار را مي‌كردم تا آنها را بترسانم تا اجازه بدهند بيرون بروم. فريبا دختر 22 ساله، مورد ديگري است كه به دليل برآورده نشدن قولي كه پدر به او داده بود كه اگر در كنكور قبل شود برايش اتومبيل مي‌خرد، اقدام به مصرف مواد كرده بود و اين كار را به دليل لجبازي با پدر انجام داده بود. او مي‌گفت: فقط به دنبال مساله‌يي مي‌گشتم كه پدر نسبت به آن خيلي حساس بود. چون مي‌دانستم نسبت به اعتياد فرزندان خيلي حساس است، به سمت اعتياد رفتم. اوايل صرفا براي اجبار اين كار را مي‌كردم ولي كم‌كم گرفتار شدم.
تفاوت سني نخستين مصرف
علل اعتياد دختران و پسران تا حدودي متفاوت است و سنيني كه دختران و پسران اقدام به مصرف ماده مخدر مي‌كنند، با هم تفاوت دارد. دختران معمولا بين سنين 18 تا 24 سالگي مصرف مواد را تجربه مي‌كنند و پسران به دليل شرايط سني و موقعيتي كه در جامعه دارند در سنين 15 تا 20 سالگي به سمت آن مي‌روند. عمده علل گرايش خانم‌ها به اعتياد، حضور در میهماني‌ها و پارتي‌ها، دوستي‌هاي خياباني و باورهاي غلط نظير به دست آوردن تناسب‌اندام و رهايي از افسردگي، همچنين مشكلات شخصيتي و رفتاري است.
پيشگيري از اعتياد
در بحث پيشگيري 2 عامل مهم و اساسي وجود دارد:
1- عوامل محافظت‌كننده در مقابل اعتياد
2- عوامل حمايت‌كننده در مقابل اعتياد
عوامل محافظت‌كننده در مقابل اعتياد به تمام رفتارهايي گفته ميشود كه در جهت پيشگيري از اعتياد به كار مي‌رود، بطور مثال آگاهي و آموزش مهارت‌هاي خانواده به فرد، مهارت‌هاي نه گفتن، مقابله در برابر فشار همسالان، تقويت اعتقادات مذهبي و از همه مهم‌تر، آگاهي، آگاهي و آگاهي. تنها عاملي كه درزمان مناسب بازدارنده فرد از اعتياد است، همين آگاهي صحيح است.
از عوامل حمايت‌كننده كه فرد را به سمت اعتياد سوق مي‌دهد و حمايت مي‌كند، مي‌توان به خانواده گسسته، خانواده بي‌بند و بار و خانواده نابسامان اشاره كرد و زماني‌كه فرد نتواند حمايت‌هاي لازم را كسب كند، يكي از آسيب‌هايي كه تجربه مي‌كند مي‌تواند اعتياد باشد.
درمان همه‌جانبه
كار درمان اعتياد يك كار گروهي است كه شامل مجموعه‌يي از روانپزشك، روانشناس، مددكار و يك فرد صاحب تجربه است كه اين مجموعه در كنار هم مي‌توانند به فراخور شرح وظيفه خود به فرد معتاد كمك كنند. بطور مثال بادكنكي را در نظر بگيريد كه از 4 نقطه سوراخ است، اگر هركدام از اين سوراخ‌ها را بگيريد ولي يك سوراخ را نگيريد بادكنك ترميم نمي‌شود و نمي‌توانيد آن را باد كنيد. در ارتباط با درمان اعتياد هم وضع به همين صورت است. درمان بايد همه‌جانبه باشد، روانپزشك، روانشناس، مددكار و فرد باتجربه حضور داشته باشند تا بتوانند به فرد معتاد كمك كنند.
فقر= اعتياد= ثروت= اعتياد
باور غلطي كه در ذهن عده‌يي وجود دارد، اين است كه زماني كه افراد بيكار ميشوند و وضع مادي خوبي ندارند به سمت اعتياد مي‌روند و اصولا تنها فقر را مساوي اعتياد مي‌دانند، در حالي‌كه هر دو عامل فقر و ثروت به يك ميزان مي‌توانند در اعتياد دخيل باشند. بطور مثال كوكايين گرمي 120 هزار تومان را يك فرد معمولي نمي‌تواند تهيه كند. اين باور غلط سبب ميشود اعتياد ثروتمندان را نبينيم. از اين‌رو راه تشخيص اعتياد فقرا راحت‌تر است. زيرا افرادي كه اعتياد آنها مشخص ميشود به لحاظ جسماني ضعيف ميشوند و ظاهر آنها نشان مي‌دهد كه معتادند در حالي‌كه يك فرد معقول به راحتي مي‌تواند به لحاظ مادي ظاهر خود را تقويت كند و پوشش دهد تا ديگران متوجه اعتياد او نشوند. نكته ديگر اين است كه در حال حاضر ارتكاب جرم و رفتن به سراغ موادمخدر گاهي اوقات براي ثروتمندان به‌راحتي فراهم ميشود بطور مثال مي‌تواند میهماني‌هاي خاصي بگيرد و از همان نقطه، ضربه بخورد و درگير شود.
حداقل 150 هزار زن معتاد
به درستي نمي‌توان آمار مشخصي از وضعيت زنان معتاد در كشور ارايه داد ولي براساس برخي پژوهش‌ها 7 درصد از معتادان كشور را زنان تشكيل مي‌دهند اما طبق آمار وزارت بهداشت مربوط به سال 1385، به ازاي هر يك زن معتاد 8 مرد معتاد وجود دارد و طبق بررسي اين آمار مي‌توان دريافت كه جمعيت زنان معتاد به موادمخدر در كشور حدود 150 هزار نفر است. بررسي‌ها نشان داده ميزان مصرف هرویين در معتادان زن بالاست و مصرف‌كنندگان مواد تزريقي زن در كشور 4 تا 9 هزار نفر تخمين زده شده است. مصرف حشيش در كشور توسط زنان شايع نيست و آن چيزي كه از مطالعه اين آمار به دست مي‌آيد، اين است كه نمي‌توان گفت اعتياد زنان در كشور رقم ناچيزي را به خود اختصاص داده است.
بارداري و مصرف مواد مخدر
اكثر زنان معتاد، متاهلند و در سنين بارداري قرار دارند. اين مساله مشكل بزرگي براي آنها و جنينشان به وجود مي‌آورد. به دليل سرزنش اطرافيان و پزشكان اين زنان اعتياد خود را مخفي كرده و مشكل را دوچندان مي‌كنند. مصرف مواد مخدر در دوران بارداري مي‌تواند باعث سقط جنين، رشد نامناسب جنين، مسموميت بارداري، جدا شدن زودرس جفت و زايمان زودرس شود و بعضا به دليل تماس بدن نوزاد با مواد مخدر، بعد از تولد نوزاد دچار آسيب جدي ميشود. از اين رو به مادران توصيه ميشود اعتياد خود را از پزشكان مخفي نكنند تا آنها بتوانند در طول دوران بارداري به آنها كمك كنند و طي دوران بارداري به هيچ عنوان توصيه به ترك و پرهيز ناگهاني از موادمخدر نمي‌شود بلكه بيمار بايد تحت درمان با داروهاي جايگزين مانند متادون قرار بگيرد و دارو را مصرف کند تا عوارض آن كاهش یابد.
آمار نگران‌كننده از وضعيت اعتياد زنان
به‌درستي نمي‌توان آمار مشخصي از وضعيت زنان در كشور ارايه داد ولي براساس برخي پژوهش‌ها 9/6 درصد از معتادان كشور را زنان تشكيل مي‌دهند. طبق آمار وزارت بهداشت به ازاي يك زن معتاد، 8مرد معتاد وجود دارد و طبق برخي از اين بررسي‌ها و آمارها مي‌توان دريافت كه در مقابل هر 100 مرد معتاد 7 زن معتاد وجود دارد.
واقعا امروز شكل اعتياد عوض شده است
حتي با يك‌بار تجربه، فرد را دچار عواقبي مي‌كند كه خروج از آن محال است. بنابراين دختران و زنان جامعه بايد اين مساله را در نظر بگيرند كه به‌‌رغم اين باور نادرست كه يك‌بار تجربه هر چيزي به كسي ضرر نمي‌رساند، نخستين اشتباه در مصرف مواد صنعتي مي‌تواند آخرين اشتباه باشد. بد نيست بدانيم كه اعتياد در زنان طي چند سال گذشته 3 برابر شده است بطوري كه برخي آمارها ادعا مي‌كند حدود 6درصد از زنان و دختران جامعه به نوعي درگير آن هستند. از آنجا كه در ارتباط با هر دردي پيشگيري بهتر از درمان است و اكثريت ما اطلاعات دقيقي نسبت به مواد مخدر و آسيب‌هاي جدي آن بر سلامت و زندگي شخصي‌مان نداريم، نيازمند آشنايي بيشتر با اين مواد خانمان‌سوز هستيم. دكتر آرش نيك‌خلق كارشناس سوءمصرف مواد، اطلاعات مفيد و كافي را در اختيارتان مي‌گذارد:
فرار لحظه‌یي
اعتياد زنان در ايران از 2 الگوي متفاوت تبعيت مي‌كند كه شايع‌ترين الگو كه حدود دوسوم موارد آن را تشكيل مي‌دهد، ناشي از اعتياد همسران است كه يا توسط همسر براي كاهش سرزنش و فشار صورت گرفته يا همسر فرد معتاد با زمينه انتقام‌گيري از همسر خود به اين كار دست مي‌زند. موارد ديگر غفلت اطرافيان و آگاه‌نبودن آنان از مواد جديد است، چراكه آنان اعتياد را با خماري و خمودگي يك فرد معتاد تعبير كرده‌اند. همچنين مهارت نداشتن در رد درخواست‌‌هاي غيرمعقول و نه‌گفتن به آن، نبود اعتماد به نفس و نبود برنامه‌ريزي و انگيزه كافي براي زندگي و فرار لحظه‌يي از مشكلات و كمبود‌هاي عاطفي، شروع و تداوم مصرف موثر است. در الگوي ديگر مصرف كه به قولي بيشتر در طبقه مرفه و سطح اجتماعي بالاتر شايع است، در هاله‌يي از كنجكاوي، تفنن و در بستري از ناآگاهي و باورهاي نادرست ريشه دارد بطوري‌كه اعتياد به مواد خطرناكي مانند شيشه در بين خانم‌هاي خانه‌دار هم ديده شده است. زناني كه حتي سابقه مصرف دخانيات هم نداشته‌اند، با توجيهاتي مانند لاغري به خطرناك‌ترين ماده اعتيادآور عصر حاضر مبتلا ميشوند. اينها مواد مخدري هستند كه بيشتر در طبقات متوسط و مرفه شايعند.
اكستازي (معروف به قرص عشق و بمب شادي)
يكي از مواد اعتيادآور رايج بين جوانان امروزي است. تركيب اين ماده متيلن، دي‌اكسي، مت و آمفتامين است. براساس آمارهاي تخميني 2/8 ميليون جوان در سراسر دنيا حداقل يك‌بار در طول عمر خود از اين ماده استفاده كرده‌اند و عده‌يي از آنها مصرف اين ماده را ادامه مي‌دهند. اين ماده مخدر روانگردان بسيار خطرناك بوده و به شكل‌هاي مختلف تزريقي، قرص، ژل، برچسب و نوشيدني موجود است.
اكستازي معمولا به شكل قرص رنگي است. روي اين قرص‌ها شكل‌هايي مانند قلب، پروانه، ستاره و حروف لاتين و اشكال كارتوني مثل ميكي‌موس، پوكمان و... حك شده است. اين قرص‌ها بين مصرف‌كنندگان با نام‌هاي مختلفي مثل اكستازي، قرص عشق، قرص نشئه، بمب شادي، داروي ارتباط، سوپرمن، استار، جت و... شناخته شده است.
اين ماده در ابتداي مصرف گاهي اثرات خوشايند و گاهي اثرات فريبنده و خطرناك دارد:
1- افزايش انرژي و افزايش احساس خوب بودن در فرد مصرف‌كننده
2- تمايل فرد به ارتباط و احساس نزديكي و تعلق با ديگران
3- احساس سرخوشي و عشق ورزيدن
4- تاثيرات موقت كاهش اشتها و توانايي در صحبت‌هاي طولاني.
از عوارض آن افسردگي، گيجي، اضطراب بيش از حد و سوءظن، بدبيني، جنون گذرا و... است.
حدود 20 دقيقه بعد از مصرف قرص‌هاي اكستازي، آثار سوء قرص‌ها مشاهده ميشود. با مصرف قرص و تاثيرات آن روي مغز، اثرات توهم‌زايي و تاثير روي تفكر و خلق و خو و حافظه شروع شده و فرد دچار فقدان درك موقعيت ميشود. مصرف اين قرص‌ها در بعضي موارد سبب مسموميت، تشنج، اغما و حتی مرگ خواهد شد. استفاده مكرر از قرص‌هاي اكستازي باعث تخريب دایمي بخش‌هايي از مغز كه مرتبط با تفكر و حافظه است شده و تخريب سلول‌هاي عصبي حاوي دوپامين، سبب مشكلات حركتي مشابه بيماري پاركينسون در فرد ميشود. همچنين نارسايي كبدي و كليوي در مسموميت با قرص و مصرف مستمر گزارش شده است.
شيشه (كريستال، يخ)
يك تركيب محرك و اعتيادآور شديد كه با نام‌هاي خياباني كريستال، مت، يخ و... موجود است و مصرف ميشود. شيشه تا چند سال پيش به دليل قيمت بالا در طبقه مرفه جامعه مصرف مي‌شد ولي هم‌اكنون مصرف عام پيدا كرده و به دليل ارزاني، سرشار از ناخالصي و مواد مرگ‌آور شده است. خصوصيات اين ماده يعني مصرف راحت‌تر، نداشتن بو و باورهاي غلطي مانند اعتيادآور نبودن اين ماده و نيز ادعاي تاثير در لاغري، باعث افزايش مصرف اين ماده توسط دختران و زنان معتاد شده است.
باورهاي غلط راجع به شيشه آنقدر در جامعه نفوذ كرده كه در مواردي از زنان خانه‌دار كه براي لاغرشدن و لاغرماندن به پيشنهاد دوست‌نماها و آرايشگران از آن استفاده كرده‌اند، گزارش شده است. نام «شيشه» به دليل شكل ظاهري اين ماده كه شبيه شيشه خرد شده يا تكه‌هاي يخ ريزشده و نبات خرد شده است روي آن گذاشته شده و عوارض آن به حدي بالاست كه چند ماه مصرف آن، با چند سال مصرف هرویين قابل مقايسه است و مصرف‌كنندگان شيشه براي از بين‌رفتن علایم كمبود اين ماده كه بسيار شديد و غيرقابل تحمل است، مجبورند آن را بطور مرتب و مكرر استفاده كنند.
از عوارض مصرف شيشه، تغييرات بيمارگونه ميل جنسي، اختلال در خواب، كاهش شديد سطح هوشياري، پرحرفي، خوش‌بيني اوليه و سپس بدبيني شديد، استرس و توهمات شنوايي پس از فروكش‌كردن اثرات هربار مصرف، ميل به مصرف سيگار پس از هر بار مصرف شيشه كه فرد را درگير عوارض مهلك اعتياد به دخانيات نيز مي‌كند. يكي از عوارض رواني مصرف شيشه به وجود آمدن يك بيماري رواني شبيه اسكيزوفرني است كه شامل توهمات بينايي و شنوايي، پرخاشگري و بدبيني است.
ادامه مصرف سبب افزايش دماي بدن، تحريك‌پذيري، بي‌خوابي، گيجي، لرزش، تشنج، اضطراب، بدبيني و خشونت ميشود بطوري‌كه فرد با عوارضي مانند تشنج و افزايش مرگبار و غيرقابل كنترل بدن و سكته مغزي و قلبي به واسطه صدمات عروقي به دنبال مصرف فوت مي‌كند. مصرف‌كننده شيشه به دليل بيرون‌آمدن از حالات طبيعي و افزايش ميل جنسي، در معرض سوءاستفاده قرار مي‌گيرد بطوري‌كه از طريق تماس جنسي به بيماري‌هایي مانند ايدز، تبخال، هپاتيت و زگيل‌هاي تناسلي دچار ميشود.
كراك
كراك ايراني يكي از قوي‌ترين مواد مخدر محسوب شده و به شدت اعتياد ايجاد مي‌كند، بطوري‌كه طي چند ماه اول مصرف دایم از آن، مقدار مصرف به 3 يا 4 برابر روز اول مصرف رسيده و تعداد دفعات مصرف روزانه به 10 بار در روز مي‌رسد. كراك در واقع يك نوع خالص هرویين با قيمت پايين، سهولت مصرف، اعتيادي سنگين، سريع و گاهي غيرقابل درمان و بازگشت است.
اين ماده با نام‌هاي فريبنده پخش ميشود و بارها براي از بين‌بردن اثرات مواد محرك در مجالس و میهماني‌ها توسط دختران مصرف ميشود و بد نيست بدانيد كه يك‌بار استفاده سبب اعتياد دایم، مرگ و معلوليت ميشود.
بي‌بو بودن دود، سهولت مصرف و زمان سريع مصرف از علت‌هاي جذابيت اين ماده نزد افراد مصرف‌كننده است. تاثيرات كراك در بدن، آنقدر فجيع است كه اين باور در مرده‌شورهاي غسالخانه به وجود آمده، با شست‌وشوي فرد كراكي پوست او از بدن جدا شده و به همين دليل از شستن آنان طفره مي‌روند. مصرف‌كننده كراك فردي مهاجم، بي‌حوصله و ناراحت است و نمي‌تواند خود را كنترل کند و مرتب بايد از آن مصرف كند.
كوكايين (برف، ياقوت)
كوكايين ماده‌يي قليايي، بلوري و سفيد‌رنگ است كه از برگ‌هاي كوكا به دست مي‌آيد. به دليل قيمت بالاتر و عوارض شناخته شده‌تر توسط افراد خاص و عموما ثروتمند مصرف ميشود.
كوكايين پودر سفيد، نرم، شفاف و كريستالي با طعمي تلخ است كه اغلب آن را با پودر تالك، ملين‌ها يا شكر مخلوط مي‌كنند. كوكايين از نظر فارماكولوژي، محرك سيستم اعصاب مركزي است و به صورت استنشاق، تزريق، خوراكي يا دود‌كردن مصرف ميشود. كوكايين روي مركز سيستم اعصاب اثر مي‌گذارد، پوسته و قشر مغز را تحريك مي‌كند و باعث انقباض رگ‌هاي خون ميشود. اغلب باعث بروز زخم‌هايي درون بيني ميشود، حواس بينايي، شنوايي و لامسه را مختل مي‌كند و سكته و سنكوپ را در پي مصرف زياد به دنبال دارد. افسردگي، پرخاشگري و تمايل به خودكشي از عوارض مصرف كوكايين است.
از عوارض جسمي آن تعريق شديد، دردهاي شكمي، اسهال، اختلالات در هضم غذا و دستگاه گوارشي، تشنج، پريدن، سفتي عضلات، اختلال تنفس و... است.
اعتياد زنان
اعتياد زنان از آن دست اتفاقات ناگواري است كه هضم آن براي اكثر ما كمي دشوار است. تا چندسال پيش حتي اگر سيگاري برگوشه لب خانمي مي‌ديديم، برايمان جاي تعجب داشت ولي امروز، متاسفانه بايد اين واقعيت تلخ را قبول كنيم كه قبح برخي اعمال ناشايست از بين رفته است و حتي اعتياد زنان به موادمخدر هم مساله‌يي عجيب و دور از تصور نيست و روزبه‌روز به آمار زنان معتاد در كشور افزوده ميشود و اگر فكري به حال ريشه‌كني اين معضل اجتماعي نكنيم، شاهد پيامدهاي ناگوار آن در جامعه هستيم. محمدرضا حاجي‌لو روانشناس و كارشناس پيشگيري از اعتياد، در ارتباط با علل و انگيزه‌هاي اعتياد زنان با شما سخن مي‌گويد.
مصرف‌كنندگان LSD (فرشتگان اعتياد)
در ارتباط با موادمخدر گرانقيمتي كه بين خانم‌ها مصرف ميشود، مي‌توان به كك از ريشه كوكايين، كراك اروپايي و LSD اشاره كرد. ريشه تمام اين مواد آمفتامين‌ها هستند و اسامي جديدي كه هرروزه پديد مي‌آيند، صرفا جهت تحريك حس كنجكاوي جوانان است. LSD يكي از مواد گرانقيمت است و هر قرص آن 15 تا 20 هزارتومان قيمت دارد. يك ماده كريستالي شكل، بي‌رنگ، بي‌بو و بي‌مزه است كه اغلب به صورت قرص و كپسول استفاده ميشود. چه بسا جواناني كه تحت تاثير مصرف و با توهم آن خود را قادر به پرواز دانسته‌اند و پس از اقدام به پرواز، مغز آنها روي آسفالت خيابان پخش شده و فرشتگان اعتياد لقب گرفته‌اند! شايع‌ترين اثرات آن معمولا 20 تا 60 دقيقه پس از مصرف ظاهر ميشوند كه عبارتند از: هيجان، برآشفتگي و سراسيمه بودن، اختلالات ذهني و عقلي، از دست دادن هوشياري كامل، توهمات حسي و ماليخوليايي، از هم پاشيدگي شخصيت، تمايل به خودكشي يا ديگركشي و... .
درصد پايين مراجعین خانم به مراكز ترك اعتياد
درصد خانم‌هايي كه مصرف‌كننده مواد هستند، طبق آمار حدود 10 درصد كل جامعه معتادين است البته اين به معني آن نيست كه گمان كنيم درصد زنان معتاد در كشور پايين است زيرا اين آمار، براساس مراجعه‌كنندگان به مراكز ترك اعتياد تخمين زده شده است. در واقع درصد مراجعه‌كنندگان خانم به اين مراكز، پايين است و دليل آن اين است كه عده‌يي از زنان در سال‌هاي اوليه مصرف مواد هستند و اعتياد آنها خيلي مشخص نيست. اين مواد در سال‌هاي اوليه مصرف، برخلاف وابستگي رواني فرد به آنها، اعتياد را خيلي مشخص نمي‌كنند و شخص معتاد هنوز وابستگي جسمي به مواد پيدا نكرده است. دليل ديگر اين است كه كساني كه مصرف‌كننده مواد هستند تا زماني‌كه كاملا سوءمصرف را تجربه نكرده‌اند و به مصرف روزبه‌روز نرسيده‌اند، باور نمي‌كنند كه معتاد هستند و فكر مي‌كنند معتاد تنها كسي است كه مصرف روزانه دارد، در حالي‌كه فرد مي‌تواند مصرف‌كننده روزبه‌روز مواد نباشد ولي معتاد باشد. متاسفانه سرعت گرايش خانم‌ها به اعتياد به نسبت سال‌هاي گذشته تقريبا 25درصد بيشتر شده ولي درصد مراجعين خانم‌ها به مراكز ترك اعتياد همان 10درصد است.
میهماني‌هاي شبانه
عوامل بسياري در ارتباط با اعتياد خانم‌ها ديده شده است. برخي از آنها با علت اعتياد مردان مشابه است. يكي از مهمترين دلايل اعتياد، تقويت مثبتي است كه در نخستين مصرف، فرد از مواد دريافت مي‌كند و ما نمي‌توانيم آن را انكار كنيم. بطور مثال فردي كه از روانگردان استفاده مي‌كند، به مقداركمي ظرفيت‌هاي ذهني‌اش افزايش پيدا مي‌كند ولي اين مساله كوتاه و موقتي است. علت بعدي كنجكاوي است كه خيلي از جوان‌ها به دليل حس كنجكاوي سراغ مواد مي‌روند. يكي از علل مهم اعتياد زنان حضور در میهماني‌ها و پارتي‌هاي شبانه و از پيامدهاي ناگوار آن سوءاستفاده جنسي از آنهاست. يك دليل عاطفي و احساسي براي اعتياد زنان، شكست‌هاي روحي و عشقي است كه گمان مي‌كنند با پناه بردن به ماده روانگردان، ضربه ناشي از شكست را به راحتي مي‌توانند تحمل كنند و در نتيجه گرفتار ميشوند. عده‌يي از خانم‌ها حس آرمان‌گرايي شديدي دارند و زماني‌كه نمي‌توانند به شرايط دلخواه برسند و محيط خود را عوض كنند، سراغ روانگردان‌ها مي‌روند تا روان خود را عوض كنند و بتدريج اعتياد پيدا مي‌كنند. علت ديگر كه اغلب نوجوانان به اين خصيصه تمايل دارند، برخلاف جريان آب قدم برداشتن است و مصرف مواد محرك در هفته‌هاي اول اين فرصت را به فرد مي‌دهد. افرادي كه به لحاظ شخصيتي اعتماد به نفس و عزت‌نفس پايين دارند، بيشتر در معرض آلوده شدن قرار دارند. عامل مهم ديگري كه متاسفانه در بين خانم‌ها رواج يافته، باورها و نگرش‌هاي غلطي است كه مصرف مواد مخدر را جهت تناسب اندام و لاغري توصيه مي‌كنند و اكثر خانم‌هايي كه به مراكز ترك اعتياد مراجعه مي‌كنند، مي‌گويند به سفارش دوستان براي لاغري اقدام به مصرف كرديم و با مصرف متناوب گرفتار ماده مخدر شديم.
نمونه‌هايي از مراجعه‌كنندگان
خانم‌هاي زيادي براي ترك به من مراجعه كرده‌اند بطور مثال سارا دختر 12 ساله‌يي كه همراه مادرش به كلينيك آمد و از 9 سالگي مصرف‌كننده مواد بود! مادر اين نوجوان مي‌گفت: «سارا از 6 سالگي با پسرها بازي مي‌كرد و گرايش به سمت بازي با پسرها داشت، ما هم كم‌كم اسباب‌بازي‌هاي پسرانه برايش خريداري كرديم. از 8 سالگي وقتي به منزل مي‌آمد، بوي سيگار مي‌داد و من توان مقابله در مقابل كارهاي او را نداشتم. به دليل آنكه پدرش هم در منزل نبود و به دليل جدايي دور از او بوديم، من هم نمي‌توانستم دخترم را حمايت كنم و فقط در فكر برآورده كردن نيازهاي اساسي او بودم. از 9 سالگي با حشيش شروع كرده و كم‌كم مواد جديد را تجربه كرده بود.» مورد ديگر فرزانه دختري 24 ساله بود كه 4 سال درگير اعتياد بود و شروع اعتياد او همزمان با جشن فارغ‌التحصيلي‌اش بود، زماني‌كه فارغ‌التحصيل شد در اكس‌پارتي شركت كرده بود. در اوايل مصرف، هفته‌يي 2 بار مصرف اكس داشت ولي به مرور زمان مجبور به مصرف روز به روز ميشود و در منزل اقدام به مصرف مي‌كرده است. مريم 25 ساله مورد ديگري است، زماني كه به دست اين دختر نگاه كردم، انگار به دست يك مرد 50 ساله نگاه مي‌كنم! مريم تا سن 22 سالگي مشكلي نداشت ولي به دليل دوستي خياباني با پسري كه معتاد به مصرف كراك بود، از طريق او معتاد شده بود. روي دستش علايم بريدگي با تيغ ديده مي‌شد و زماني‌كه از او علت اين مساله را سوال كردم، گفت: زماني‌كه در منزل به من اجازه خروج را نمي‌دادند، اين كار را مي‌كردم تا آنها را بترسانم تا اجازه بدهند بيرون بروم. فريبا دختر 22 ساله، مورد ديگري است كه به دليل برآورده نشدن قولي كه پدر به او داده بود كه اگر در كنكور قبل شود برايش اتومبيل مي‌خرد، اقدام به مصرف مواد كرده بود و اين كار را به دليل لجبازي با پدر انجام داده بود. او مي‌گفت: فقط به دنبال مساله‌يي مي‌گشتم كه پدر نسبت به آن خيلي حساس بود. چون مي‌دانستم نسبت به اعتياد فرزندان خيلي حساس است، به سمت اعتياد رفتم. اوايل صرفا براي اجبار اين كار را مي‌كردم ولي كم‌كم گرفتار شدم.
تفاوت سني نخستين مصرف
علل اعتياد دختران و پسران تا حدودي متفاوت است و سنيني كه دختران و پسران اقدام به مصرف ماده مخدر مي‌كنند، با هم تفاوت دارد. دختران معمولا بين سنين 18 تا 24 سالگي مصرف مواد را تجربه مي‌كنند و پسران به دليل شرايط سني و موقعيتي كه در جامعه دارند در سنين 15 تا 20 سالگي به سمت آن مي‌روند. عمده علل گرايش خانم‌ها به اعتياد، حضور در میهماني‌ها و پارتي‌ها، دوستي‌هاي خياباني و باورهاي غلط نظير به دست آوردن تناسب‌اندام و رهايي از افسردگي، همچنين مشكلات شخصيتي و رفتاري است.
پيشگيري از اعتياد
در بحث پيشگيري 2 عامل مهم و اساسي وجود دارد:
1- عوامل محافظت‌كننده در مقابل اعتياد
2- عوامل حمايت‌كننده در مقابل اعتياد
عوامل محافظت‌كننده در مقابل اعتياد به تمام رفتارهايي گفته ميشود كه در جهت پيشگيري از اعتياد به كار مي‌رود، بطور مثال آگاهي و آموزش مهارت‌هاي خانواده به فرد، مهارت‌هاي نه گفتن، مقابله در برابر فشار همسالان، تقويت اعتقادات مذهبي و از همه مهم‌تر، آگاهي، آگاهي و آگاهي. تنها عاملي كه درزمان مناسب بازدارنده فرد از اعتياد است، همين آگاهي صحيح است.
از عوامل حمايت‌كننده كه فرد را به سمت اعتياد سوق مي‌دهد و حمايت مي‌كند، مي‌توان به خانواده گسسته، خانواده بي‌بند و بار و خانواده نابسامان اشاره كرد و زماني‌كه فرد نتواند حمايت‌هاي لازم را كسب كند، يكي از آسيب‌هايي كه تجربه مي‌كند مي‌تواند اعتياد باشد.
درمان همه‌جانبه
كار درمان اعتياد يك كار گروهي است كه شامل مجموعه‌يي از روانپزشك، روانشناس، مددكار و يك فرد صاحب تجربه است كه اين مجموعه در كنار هم مي‌توانند به فراخور شرح وظيفه خود به فرد معتاد كمك كنند. بطور مثال بادكنكي را در نظر بگيريد كه از 4 نقطه سوراخ است، اگر هركدام از اين سوراخ‌ها را بگيريد ولي يك سوراخ را نگيريد بادكنك ترميم نمي‌شود و نمي‌توانيد آن را باد كنيد. در ارتباط با درمان اعتياد هم وضع به همين صورت است. درمان بايد همه‌جانبه باشد، روانپزشك، روانشناس، مددكار و فرد باتجربه حضور داشته باشند تا بتوانند به فرد معتاد كمك كنند.
فقر= اعتياد= ثروت= اعتياد
باور غلطي كه در ذهن عده‌يي وجود دارد، اين است كه زماني كه افراد بيكار ميشوند و وضع مادي خوبي ندارند به سمت اعتياد مي‌روند و اصولا تنها فقر را مساوي اعتياد مي‌دانند، در حالي‌كه هر دو عامل فقر و ثروت به يك ميزان مي‌توانند در اعتياد دخيل باشند. بطور مثال كوكايين گرمي 120 هزار تومان را يك فرد معمولي نمي‌تواند تهيه كند. اين باور غلط سبب ميشود اعتياد ثروتمندان را نبينيم. از اين‌رو راه تشخيص اعتياد فقرا راحت‌تر است. زيرا افرادي كه اعتياد آنها مشخص ميشود به لحاظ جسماني ضعيف ميشوند و ظاهر آنها نشان مي‌دهد كه معتادند در حالي‌كه يك فرد معقول به راحتي مي‌تواند به لحاظ مادي ظاهر خود را تقويت كند و پوشش دهد تا ديگران متوجه اعتياد او نشوند. نكته ديگر اين است كه در حال حاضر ارتكاب جرم و رفتن به سراغ موادمخدر گاهي اوقات براي ثروتمندان به‌راحتي فراهم ميشود بطور مثال مي‌تواند میهماني‌هاي خاصي بگيرد و از همان نقطه، ضربه بخورد و درگير شود.
حداقل 150 هزار زن معتاد
به درستي نمي‌توان آمار مشخصي از وضعيت زنان معتاد در كشور ارايه داد ولي براساس برخي پژوهش‌ها 7 درصد از معتادان كشور را زنان تشكيل مي‌دهند اما طبق آمار وزارت بهداشت مربوط به سال 1385، به ازاي هر يك زن معتاد 8 مرد معتاد وجود دارد و طبق بررسي اين آمار مي‌توان دريافت كه جمعيت زنان معتاد به موادمخدر در كشور حدود 150 هزار نفر است. بررسي‌ها نشان داده ميزان مصرف هرویين در معتادان زن بالاست و مصرف‌كنندگان مواد تزريقي زن در كشور 4 تا 9 هزار نفر تخمين زده شده است. مصرف حشيش در كشور توسط زنان شايع نيست و آن چيزي كه از مطالعه اين آمار به دست مي‌آيد، اين است كه نمي‌توان گفت اعتياد زنان در كشور رقم ناچيزي را به خود اختصاص داده است.
بارداري و مصرف مواد مخدر
اكثر زنان معتاد، متاهلند و در سنين بارداري قرار دارند. اين مساله مشكل بزرگي براي آنها و جنينشان به وجود مي‌آورد. به دليل سرزنش اطرافيان و پزشكان اين زنان اعتياد خود را مخفي كرده و مشكل را دوچندان مي‌كنند. مصرف مواد مخدر در دوران بارداري مي‌تواند باعث سقط جنين، رشد نامناسب جنين، مسموميت بارداري، جدا شدن زودرس جفت و زايمان زودرس شود و بعضا به دليل تماس بدن نوزاد با مواد مخدر، بعد از تولد نوزاد دچار آسيب جدي ميشود. از اين رو به مادران توصيه ميشود اعتياد خود را از پزشكان مخفي نكنند تا آنها بتوانند در طول دوران بارداري به آنها كمك كنند و طي دوران بارداري به هيچ عنوان توصيه به ترك و پرهيز ناگهاني از موادمخدر نمي‌شود بلكه بيمار بايد تحت درمان با داروهاي جايگزين مانند متادون قرار بگيرد و دارو را مصرف کند تا عوارض آن كاهش یابد.
آمار نگران‌كننده از وضعيت اعتياد زنان
به‌درستي نمي‌توان آمار مشخصي از وضعيت زنان در كشور ارايه داد ولي براساس برخي پژوهش‌ها 9/6 درصد از معتادان كشور را زنان تشكيل مي‌دهند. طبق آمار وزارت بهداشت به ازاي يك زن معتاد، 8مرد معتاد وجود دارد و طبق برخي از اين بررسي‌ها و آمارها مي‌توان دريافت كه در مقابل هر 100 مرد معتاد 7 زن معتاد وجود دارد.
